Niets mis met rekenen

Afgelopen week haalde NRC de woede van Nederland over zich heen door uit te rekenen wat een persoon met het syndroom van Down precies kost. Lennart van Alem, een student journalistiek en broer van een meisje met Down, reageerde hier in een Joop-stuk als door een bij gestoken op. Hij trok de vergelijking met de beruchte poster van een erfelijk zieke man, die de Nazi’s gebruikten om hun euthanasiepolitiek kracht bij te zetten.

Deze neiging om kostenanalyses als op zichzelf verdacht neer te zetten is een bredere tendens binnen links: je zag het ook gebeuren bij het vluchtelingendebat, waar we helemaal niet wilden weten wat een vluchteling kost (terwijl dat bedrag trouwens best mee valt). Aversie tegen kostenanalyses is ook een centraal element van de door Jesse Klaver uitgeroepen strijd tegen economisme.

Dit is een gevaarlijke ontwikkeling, omdat financiele analyses een krachtig wapen zijn in politieke discussies. Het feit dat rechts op veel punten dit wapen hanteert betekent niet dat wij er van af moeten zien, luid roepend: “kan niet, mag niet, vies bah!”, het betekent juist dat wij moeten kijken waar we het zelf kunnen gebruiken.

Daarvoor moeten we beginnen met de constatering dat er zat situaties zijn waarin je een berekening van de kosten van iets kunt gebruiken om goede dingen te bereiken. In het debat over klimaatverandering bijvoorbeeld zijn de ramingen van de totale kosten (werkelijk astronomische bedragen) een krachtig retorisch dreigement: als het grootkapitaal werkelijk gelooft dat die rekening bij hun neergelegd zal worden, is dat een sterke reden voor hen om hun gedrag te veranderen. Zo kan een kostenanalyse een bijdrage leveren aan het voorkomen van een wereldramp.

Kortom: de goed- of slechtheid van een kostenanalyse hangt helemaal af van wie hem hanteert, en met welk doeleinde. Het is ook instructief om te kijken naar de grootmoefti van de kosten-batenanalyses: het Centraal Planbureau. Het is tegenwoordig bon ton om af te geven op dit instuut, als zijnde inherent rechts. Maar dat is alleen maar een kwestie van welke berekeningen er gedaan worden, welke modellen er gehanteerd worden, niet van dat er uberhaupt gerekend wordt. Het instituut is nota bene ooit opgezet door Jan Tinbergen, als eerste stap naar een socialistische planeconomie!

Die nalatenschap, van links rekenen, zijn we wegens het soort onwetenschappelijk denken dat hier wordt aangemoedigd helaas kwijtgeraakt. Dat is intens jammer, maar er is nog een veel belangrijkere reden waarom het absoluut cruciaal is dat wij niet vervallen in een manier van denken waarin niet weten te prefereren is boven weten: zolang we zo blijven werken, kan rechts ons altijd blijven wegzetten als de geitenwollensokken gevoelsmens. En als het grote publiek de keuze heeft tussen dat en een harde rekenmeester, dan zullen ze – ook al ligt hun sympathie bij de gevoelsmens – altijd voor dat de rekenmeester kiezen.

Be the first to comment on "Niets mis met rekenen"

Leave a comment

Your email address will not be published.


*