Afgelopen vrijdag had ik een wat wonderlijke Twitterdiscussie met Guus Valk, de Amerika-correpondent van de NRC. Hij had een stuk geschreven over hoe Bernie Sanders en Donald Trump vanaf links en rechts de politieke consensus bedreigen. Nou zijn stukken die Sanders en Trump aan elkaar gelijkstellen zo ongeveer het goedkoopste, gemakkelijkste genre in de huidige verkiezingscyclus, maar het werd nog extra wonderlijk toen Valk beweerde dat Trump een symptoom is van de-ideologisering van de Republiekeinse Partij, terwijl Sanders juist staat voor de her-ideologisering van de Democraten.

Veel mensen – inclusief Valk – zien Trump als postideologische grabbelton; als leider die puur op z’n eigen charisma een campagne leidt, terwijl hij weinig principes deelt met de partij waar hij officieel deel van uit maakt. Dat komt omdat Trump’s politieke standpunten niet overeenkomen met wat wij als stereotiep Republiekeins zien: Tot niet zo heel lang geleden was hij bijvoorbeeld voor het recht op abortus, en voor publieke gezondheidszorg.

Volgens mij moet je verder kijken dan dat: politieke ideologie is veel meer een kwestie van mens- en wereldbeeld dan van welk beleid je steunt. En als je naar Trump’s mensbeeld kijkt, dan blijkt dat hij geobsedeerd is met strijd. Trumps hele politiek is gebouwd rond het idee dat de wereld natuurlijkerwijs bestaat uit winnaars en verliezers. Zoals zijn biograaf Michael d’Antonio het formuleerde:

Donald Trump zag een wereld die bevolkt werd door winnaars en verliezers, vijanden en bondgenoten. Als hij boos was, barstte hij uit in scheldkannonades. Werknemers, rivalen, critici en zakenpartners werden “idioten”, “dom”, “verliezers” en “slapjanussen” genoemd.

Strijd is het centrale element van Trump’s leven geweest: van jeugd, waarin zijn vader hem opvoedde met “Be a killer. Be a killer. Be a king. You’re supposed to dominate” tot de militaire school waar hij naartoe gestuurd werd omdat hij op een gewone school niet te handhaven was, tot aan zijn professionele carriere, strijd is het terugkerende element.

Nog een siginificant punt: Trump gelooft niet in win-win situaties. Al in de jaren ’80 zei hij: “Compromis is vaak hetzelfde als verliezen, en ik hou er niet van om te verliezen“. Als je kijkt naar zijn campagnespeech, waarin hij voorspiegelt hoe hij de Ford-fabrieken terug naar Amerika zou halen, dan zie je dat hij wat dat betreft niks veranderd is. Het gaat erom om de directeur van Ford te vernederen, zodat Trump hem z’n wil op kan leggen.

Trumps hele campagne is gebouwd rondom dit idee: ik ben sterk, dus ik ben geschikt als president. Succes is zijn eigen rechtvaardiging, en wie het aandurft om daar vraagtekens bij te zetten is gewoon een jaloerse loser. Dat is ook precies waarom zijn rijkdom een van zijn campagnetroeven is: in het wereldbeeld van Trump is geld “de manier om de score bij te houden“, en Trump wil zeker zijn dat iedereen weet dat hij bovenaan staat. Daar komt nog bij dat zijn hele campagne bedoeld is om dominantie uit te stralen. Zijn demonstratieve wegblijven bij het laatste debat voor Iowa bijvoorbeeld, was puur bedoeld om te laten zien dat hij sterker was dan de andere kandidaten.

Dan komen we aan bij Trump’s politieke kleur. Hoe haakt deze focus op strijd nou in op conservatisme? Conservatisme is in essentie de ideologie van strijd. Conservatieven geloven dat de wereld bestaat uit goede en slechte mensen, en dat het de taak van de politiek is om ervoor te zorgen dat de goede mensen on top bijven.

Hoe wordt je goed? Door strijd, in al zijn vormen. Dat kan militaire strijd zijn, maar ook economische strijd. Trump zelf is een goed voorbeeld van hoe voor veel ondernemers kapitalisme gesublimeerde oorlogvoering is. Het kan ook nog een religieus-ethische strijd zijn, hetzij tegen je eigen impulsen (denk aan pogingen om homo’s te leren ‘zichzelf te bedwingen’) of tegen losbandigheid in de maatschappij.

Die veelvormige interpretatie van strijd die de ideologische lijm die conservatieve beweging bij elkaar houdt. Donald Trump past precies in dat plaatje dus ja, hij is conservatief.