Niemand gaat voor z’n lol in Groot-Britannie wonen. Als je hier rondloopt, door de publieke ruimte waar de daklozen rijendik in de portieken liggen, terwijl de bankiers zich eindeloos verrijken, of als je net negentig euro hebt betaald voor een uurtje reizen in het kapot geprivatiseerde openbaar vervoer, of als je iedere dag de Brezhneviaanse treurigheid van een Britse buitenwijk moet ondergaan, dan is het zo makkelijk om te denken: jongens, hoepel toch op. Stem toch lekker om Europa te verlaten, dan zijn we van jullie af. En blijf weg.

Zou je als Nederlands links moeten hopen op een Brexit? De geaccepteerde wijsheid is dat we met een Brexit een linksere EU zouden krijgen. De NRC verwoordde de het als volgt: “Het Verenigd Koninkrijk [geldt] als vertegenwoordiger van de vrije markt, als belangrijk tegenwicht voor Duitsland en Frankrijk”.

Het is maar zeer de vraag of dat waar is. Er zijn meer smaken van neoliberalisme dan de Britse. Het is vooral belangrijk om even naar Duitsland te kijken. Dat land heeft, zowel vanwege de vluchtelingencrisis als vanwege de Eurocrisis, het feitelijk voor het zeggen in Europa.

Duitsland heeft een politiek van lage lonen en lage uitkeringen gevolgd. Berucht zijn de ‘Ein-Euro-Jobs’, een extraatje op de uitkering dat in de praktijk als eindstation op de arbeidsmarkt functioneert. De bijstand in Duitsland ligt op 404 Euro per maand – minder dan de helft van wat het in Nederland is. Dat heeft ertoe geleid dat er inmiddels een klasse van werkende armen is ontstaan, precies zo als in het Verenigd Koninkrijk. Inmiddels is de ongelijkheid bij de oosterburen weer wat hij in de tijd van de Keizer was.

Ook qua ideologie staat Duitsland er niet goed voor. We identificeren vaak het neoliberalisme met de Angelsaksische wereld, omdat het in Thatcher en Reagan zijn meest zichtbare voorvechters had. Daarbij vergeten we vaak dat veel van wat Duitsland doet ook sterk neoliberaal is. Neoliberalisme gaat immers om het creëren van markten waar die er niet zijn, en dat is precies altijd de Duitse agenda (en ook de Nederlandse trouwens) in de EU geweest.

De Duitse tak van het neoliberalisme wordt ook wel ‘ordoliberalisme’ genoemd, naar het tijdschrift ORDO waar de aanhangers van deze ideeën voor schreven. ordoliberalisme verschilt van de Amerikaanse tak van neoliberalisme omdat het een wat grotere overheid toelaat, maar de taak van die overheid is vooral: markten scheppen en bewaken. Wat dit in de praktijk betekent hebben we met Griekenland gezien. Financiele stabiliteit is heilig, en wat dat verder voor consequenties heeft is niet relevant. ordoliberalisme is dus springlevend: het is de ideologie van Draghi, van Jeroen Dijsselbloem en van Wolfgang Schauble. Hier is de Financial Times, over wat zij Duitslands ‘gestoorde economische theorie’ noemen:

“Duitsland is bezig ordoliberale ideologie naar de rest van de eurozone te exporteren. Het is moeilijk om je een doctrine voor te stellen die minder goed past bij een monetaire unie met zulke verschillende rechtstradities, poltieke systemen en economische omstandigheden als deze. En het is net zo moeilijk om je voor te stellen dat Duitsland ermee op zal houden. Daarom zijn de economische kosten van deze crisis extreem groot”

Kortom, er zijn allerlei redenen waarom je voor of tegen een Brexit zou kunnen zijn, maar het idee dat we zonder de Britten op een linksere EU uitkomen is onzin. Onze problemen liggen elders. Als de Britten weggaan, dan zitten we nog steeds met een Eurozone die linkse politiek feitelijk onmogelijk maakt.