Gisteren was ik bij een vergadering van Labour in het buurtcentrum van Rose Hill, een buitenwijk van Oxford. Ik was daar om te kijken hoe het met de partij gaat na Brexit. De sfeer was niet goed: iedereen had er de pest in vanwege Brexit, maar nog veel meer vanwege het interne gedoe met Jeremy Corbyn, de partijleider die nu onder vuur ligt. Een lid vergeleek de gebeurtenissen van de afgelopen dagen met de hopeloze prestaties van het Engelse voetbalteam: de Conservatieven (die ook met elkaar overhoop liggen) hebben het doel wijd open gelaten, en in plaats van dat Labour scoort, gaan ze met z’n allen zitten bakkeleien op de middenstip.

Eerst even de feiten: in Engeland heeft niet ieder parlementslid een portefeuille, omdat het er zo veel zijn. Het uitgeven van portefeuilles is het voorrecht van de fractievoorzitter. De fractievoorzitter wordt door de leden en sympathisanten van de partij gekozen. Op ieder moment kan een parlementslid zich als tegenkandidaat stellen, en dan komt er een nieuwe verkiezing voor de fractievoorzitter.

Die portefeuillehouders (de zogenaamde front benchers) zijn nu in opstand gekomen tegen Jeremy Corbyn. Een voor een legden ze afgelopen zondag hun functies neer. Van de 31 zijn er inmiddels 20 vertrokken. Tegelijkertijd werd er een stemming gehouden onder de leden van de parlementaire fractie, om te kijken wie Corbyn nog steunde. Van de 227 parlementariërs bleken er nog slechts 40 hem te steunen. 172 stemden tegen hem en de rest stemde of blanco of niet. Het is dus extreem lastig voor Corbyn om de vrijgekomen plaatsen te vullen met mensen die nog te vertrouwen zijn.

Inmiddels hebben zijn tegenstanders ook een formele tegenkandidaat naar voren geschoven: Angela Eagle. Er komt een verkiezing, waarin de leden van de partij, en sympathisanten, mogen stemmen. En dit is waar het echt interessant wordt: het is maar zeer de vraag of Corbyn automatisch kandidaat zou zijn in zo’n verkiezing of niet. Kandidaat-lijsttrekkers moeten de steun krijgen van minstens 50 MP’s, en dat aantal haalt Corbyn niet. Bij de vorige leiderschapsverkiezingen werd hij Corbyn voorgedragen ‘om het debat te verbreden’, door mensen die helemaal niet achter hem stonden. Zijn functie was om wat linkse dingen te roepen om de verder doodsaaie verkiezingen nog een beetje smeuïg te houden, maar het was absoluut niet de bedoeling dat hij zou winnen. De kans dat hij nu weer zulke steun krijgt is nihil.

Na de vorige leiderschapsverkiezingen kwam men er achter dat hier een gat in de Labour-statuten zat: nergens stond dat de zittende leider automatisch kandidaat is voor herverkiezing als er een uitdager komt. Als de MP’s dus zouden willen, dan zouden ze kunnen proberen om de verkiezingen door te laten gaan zonder Corbyn. Dat zou hun leven een stuk makkelijk maken, omdat ze in een eerlijke verkiezing de grootst mogelijk moeite zouden hebben om Corbyn te verslaan. Als ze hem van de kieslijst af zouden houden, zou dat echter vrijwel zeker tot een scheuring in Labour leiden. Corbyn is nog steeds populair bij de leden. De reden dat de MP’s Corbyn zo openlijk hebben aangevallen, en met zo’n gecoordineerde campagne hem het leven zuur gemaakt hebben, is dat het ze een enorm hoofdpijndossier zou besparen als Corbyn gewoon zou ophoepelen.

Corbyns tegenstanders claimen dat ze tegen hem zijn vanwege zijn slechte prestaties in het Brexit-referendum. Op die beweringen is een hoop af te dingen. De campagne die hij gevoerd heeft was helemaal niet zo slecht. In tegenstelling tot de Tories heeft een meerderheid van de Labour-kiezers gestemd zoals de partij wilde. Bovendien is het maar zeer de vraag of Labour beter af geweest was als ze juichend achter Europa waren gaan staan. Tijdens het vorige referendum, over de Schotse onafhankelijkheid, had Labour zich aangesloten bij de Conservatieven in een gedeelde campagne tegen de afscheiding. Dat heeft ze tijdens de laatste verkiezingen lelijk opgebroken: de SNP kon geloofwaardig claimen dat Labour en de Conservatieven van hetzelfde laken een pak waren. Achteraf gezien was een gematigd pro-europese campagne, gevoerd zonder samen te werken met de conservatieven, het minste van twee kwaden.

Tegelijkertijd zijn er al lang grote spanningen in de partij. Labour is een partij die alles moet afdekken van wat bij ons de SP zou zijn tot aan D66 toe, met nog een flinke dot van de linkerkant van het CDA erbij. Het merendeel van de parlementsleden staat helemaal niet achter Corbyn. Bij iedere kans die er was om hem kwijt te raken zag je de inleidende beschietingen al voorbij komen: telkens als er tussentijdse verkiezingen waren werd er in de media gemopperd dat Corbyn ze maar beter kon winnen, want anders…

Dus ja: er is sprake van een coup, maar er is meer aan de hand dan dat. Ook aan de linkerzijde van de partij bestaat al tijden ergernis over het feit dat Corbyn weinig effectief opereert in de media. Bij de bijeenkomst in Rose Hill proefde ik bij veel mensen twijfels of Corbyn wel een goede keuze was geweest. Bovendien is de kans dat er nu snel verkiezingen aankomen groot: de conservatieven hebben hun eigen leiderschapsstrijd, en de kans is groot dat ergens daarin de regering weggestemd gaat worden. Dat is voor veel mensen een argument tegen Corbyn: er zijn zat mensen die vinden dat hij nu ongeschikt is om een verkiezing in te gaan, die hoopten dat hij dat over 4 jaar (wanneer ze gepland stonden) wel zou zijn.

Daarbovenop komt nog dat veel van de mensen aan de linkerzijde van de partij toegewijde Europeanen zijn. De anti-Corbyn factie heeft z’n moment dus goed gekozen: het lijkt erop dat ze een deel van de steun kunnen losweken. De vraag is of het genoeg is. In de partijbijeenkomst in Rose Hill werd een motie om Corbyn te steunen met stakende stemmen (achttien tegen achttien) afgewezen. Het gaat dus heel spannend worden.

Ik ben ontzettend blij met mij nieuwe Patreon-sponsors: Job van der Zwan en Jelmer Staal. Bedankt! Via Patreon kun je content creators zoals ik ondersteunen. Dat kan al vanaf 10 cent per stukje. Sluit je bij hen aan.