Ik geloof er geen biet van dat Rutte niet met de PVV gaat regeren, wat hij ook zegt. Een VVD-PVV coalitie geeft Rutte de vrije hand. Er valt gewoon te veel te halen.

Kijk naar de peilingen. Er liggen twee partijen op kop: de PVV met ongeveer 33 zetels, en de VVD met ongeveer 23 zetels. Dan volgt het peloton van PvdA, GroenLinks, D66, SP, 50+ en CDA, met elk tussen de 10 en 15 zetels. De rest krijgt 5 zetels of minder.

Stel je nu voor dat dit de verkiezingsuitslag wordt, hoe zou de formatie er dan uit zien? Laten we ons eens aan een voorspelling waren. De PVV is de grootste en dus aan zet. Maar: geen enkele partij behalve de VVD heeft zin om met de PVV te gaan regeren. Het CDA heeft ongelofelijk z’n vingers gebrand aan Rutte I, en gaat die fout niet nog eens maken. Over de andere partijen hoeven we het niet eens te hebben. Voorspelling: de partijen draaien om elkaar heen, waarbij Wilders roept dat de anderen hem niet serieus nemen, en de anderen diplomatiek de boot afhouden. Na een maand moet Wilders terug naar de Koning: het lukt hem niet een regering te vormen.

Als het de PVV niet lukt, dan is vervolgens Rutte aan zet. Rutte moet dan linksom gaan regeren, want niemand anders wil met de PVV. En – gegeven de verkiezingsuitslag – is dat niet makkelijk! Tel even mee: we beginnen met de 24 zetels van de VVD. Om bij de 75 te komen die hij nodig heeft om te regeren moet hij eerst het CDA (15 zetels) mee krijgen. Dan staat de teller op 39. Daar moeten dan nog de zetels van D66 bij, maar dan blijft de teller alsnog op 64 steken. Dan wordt het spannend: is 1 extra partij genoeg? Als het mee zit mag Rutte er eentje kiezen uit het rijtje SP, PvdA, Groenlinks, 50+. Als het tegen zit, moet hij er twee kiezen.

Met andere woorden: als de PVV niet gaat regeren, dan krijgen we Rutte III dat bestaat uit een vier- of vijf-partijencoalitie. Voor de VVD is dat een hele slechte uitkomst, om twee redenen:

• Allereerst gaat die coalitie het niet lang uithouden. Het wordt een coalitie van verliezers: bijna alle partijen waarmee Rutte in zee moet hebben een zullen geloven dat ze betere resultaten kunnen halen in een volgende verkiezing. Dat betekent dat elk van die partijen de coalitie zal opblazen, zodra ze denken dat ze daar voordeel aan hebben. En dat is nadelig voor de VVD: zij wat te verliezen, de rest niet.
• Ten tweede zal Rutte veel minder van z’n programma binnenhalen. Regeren met de PvdA was al moeilijk genoeg, maar nu moet hij, als het tegenzit, regeren met twee linkse partijen (als we 50+ even links noemen), en ook nog met D66 en het CDA. Dat betekent: minder ministers, en minder zichtbaarheid voor de VVD dan in Rutte II.

Maar: er is een alternatief voor Rutte. Als het hem lukt om de PVV en VVD samen groter te krijgen dan 75 zetels, dan heeft hij z’n zaakjes voor elkaar. Hij hoeft dan alleen een gedoogakkoord met Wilders te sluiten (de PVV gaat geen ministers leveren). Er is geen gedoe met vijf partijen die allemaal een agenda hebben in de ministerraad, het wordt een VVD-onderonsje. Als het land dan klaagt dat we nog nooit een regering met maar 1 partij gehad hebben, dan kan hij voor de vorm zelfs nog wat klein rechts binnenboord halen.

Ook inhoudelijk zal hij van de PVV weinig last hebben. Rutte liegt als hij zegt dat de PVV een linkse partij is: de partij stemt overweldigend mee met de VVD en de andere rechtse partijen. Een kabinet VVD-PVV gaat VVD-beleid maken, want er is geen verschil.

Kortom: een VVD-PVV-kabinet is een droomuitkomst voor de VVD. En Rutte’s belofte dan dat hij niet met de PVV zou regeren? Ach, politici beloven zoveel. Er zijn allerlei manieren om daar onderuit te komen. Hij kan zeggen dat het zijn persoonlijke belofte was, en in plaats van Rutte III, Zijlstra I neerzetten. Hij kan zeggen dat een gedoogakkoord geen regeerakkoord is. Of, in laatste instantie, kan hij gewoon z’n belofte breken ‘in het landsbelang’. Dat zou ook niet de eerste keer zijn.

Het is dus in Rutte’s belang om de PVV zo groot mogelijk te maken. En dat is de reden van zijn onverwacht harde uitspraken over de PVV: hij wil dat de komende verkiezingen een tweestrijd tussen hem en Wilders worden, zodat hij na de verkiezingen ‘over zijn schaduw heen kan springen’ en met Wilders kan gaan regeren.

Wilt u meer politieke analyses? Steun ons dan op Patreon!